فطرس ملک 2
اگر فطرس فرشته بوده، پس از مجردات بود و توانایی سرپیچی نداشت تا رانده شود و به وسیله امام حسین (ع) شفاعت گردد .
با بررسی آیات و روایات متعدد، می توان ویژگی های زیر را برای فرشتگان برشمرد:
1. موجودات شریف و ارزشمندی هستند که واسطه بین خداوند متعال و عالم محسوس به شمار می آیند و در همه حوادث بزرگ و کوچک جهان نقش دارند; بر هر امری با توجه به ابعاد و جنبه های مختلف آن یک یا چند فرشته گمارده شده است، نقش فرشتگان در حوادث و جریان ها، اجرای فرمان الاهی و تثبیت آن در جایگاه ویژه اش است . قرآن کریم در این باره می فرماید: «لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون; (1) آن ها در هیچ سخنی بر خداوند پیشی نمی گیرند و مطیع امر خداوندند .»
2 . در فرشتگان سرکشی و نافرمانی وجود ندارد; چون اراده ای مستقل از اراده خداوند ندارند تا چیزی خلاف خواست او بخواهند . قرآن در این مورد می فرماید: «لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون; فرمان خداوند را مخالفت نمی کنند و امر او را اطاعت می کنند .»
3 . فرشتگان، با وجود فراوانی و کثرت، از نظر مقام و درجه مختلفند . برخی برتر از برخی دیگرند و عده ای فرمانده و عده ای فرمانبردارند . آن که فرمانده است به امر الاهی امر می کند و فرمان می دهد و آن که فرمانبر است نیز به دستور الاهی مطیع و فرمانبردار است و همگی در این ویژگی که از خود اراده و اختیاری ندارند،مشترکند; چنان که قرآن می فرماید: «و ما منا الا و له مقام معلوم; هر کدام از ما فرشتگان دارای رتبه و جایگاه معین و مشخصی است .»
4 . چون کارهای فرشتگان به امر خداوند و اراده او است و خداوند در همه امورش غالب و چیره است - «و الله غالب علی امره; خداوند بر کارش مسلط و چیره است - و هیچ چیز در آسمان ها و زمین او را عاجز و مغلوب نمی سازد، فرشتگان نیز که فرمانبرداران حق بوده، اراده و خواستی جز اراده و خواست او ندارند و همواره چیره و پیروزند.
عده ای از بزرگان معتقدند، داستان فطرس با آیات صریح قرآن که ویژگی های فرشتگان را برشمرده، آن ها را بندگان مطیع و کریم و شایسته خداوند معرفی می کند و از هر نوع سرپیچی و نافرمانی پیراسته می داند، سازگاری ندارد; پس باید این گونه روایات را نادرست شماریم; و به فرض درستی شان، بدان سبب که نکته ای فراتر از ادراک ما دارند، باید علمش را به اهلش یعنی اولیای برگزیده الاهی واگذاریم و خود را در فهم آن ناتوان بدانیم .
علامه سيد محمد حسين طباطبايي (ره ) در اين زمينه مي فرمايد: بايد دانست تمام فرشتگان, به تصريح قرآن و روايات متواتر معصومند. تنها در پاره اي روايات مربوط به قصه هاروت و ماروت ,خلاف آن بيان شده كه روايات ديگر آن را رد كرده است . نيز در روايتي كه از طريق اهل سنّت در مورد قصهء دردائيل نقل شده است, در روايت ديگري كه قصهء فطرس را بيان مي كند, خلاف اين معنا بيان شده است و اين روايات علاوه بر آن كه خبر واحدند, خالي از ابهام نيستند.(علي رضا رجالي تهراني , فرشتگان , ص 122 به نقل از رسائل توحيدي , ص 193)
در مقابل عده ای بر این باورند که فرشتگان اصناف و درجه های گوناگون دارند . گروهی مقربند و گروهی در درجه پایین تر جای گرفته اند . آیاتی که هر گونه نافرمانی و سرپیچی را از فرشتگان نفی می کنند، به فرشتگان مقرب مربوط است . فطرس از فرشتگان مقرب نبود تا از هر نوع سرکشی پیراسته باشد; به ویژه آن که تخلف و سرپیچی فطرس در برخی روایات کندی و سستی ورزیدن خوانده شده که نوعی ترک اولی است نه گناه . چنان که پیامبران (ع) نیز درجات مختلف دارند: «تلک الرسل فضلنا بعضهم علی بعض; بعضی پیامبران را بر بعضی برتری بخشیدیم .» عده ای از انبیاء ترک اولی داشتند; ولی جمعی مانند پیامبر بزرگوار اسلام (ص) و خاندان پاکش جز اراده الاهی اراده ای نداشتند و حتی از ترک اولی نیز پیراسته بودند .
